Μπασκετική κουλτούρα, επικοινωνία και ανάπτυξη παικτών στην προπόνηση ομάδων μπάσκετ (Μέρος 2ο)

Προσέγγιση στην προπονητική διαδικασία (συνέχεια)

Ο προπονητής πρέπει να προπονεί τους παίκτες του σε συστήματα και ειδικές καταστάσεις (σενάρια) αλλά είναι πολύ σημαντικό αυτό να μην γίνεται μηχανιστικά αλλά να υπάρχει δουλειά στο διάβασμα των φάσεων. Οι προπονητές οφείλουν  να προετοιμάζουν τους παίκτες τους στο διάβασμα των φάσεων και την αναπροσαρμογή των επιλογών ανάλογα με την αντίδραση της άμυνας.

Πολλοί παίκτες δυσανασχετούν όταν ο προπονητής διακόπτει την προπόνηση για να επισημάνει κάτι. Καλό είναι οι διορθώσεις να γίνονται πάνω στην ροή της προπόνησης αλλά σε λάθη φιλοσοφίας είναι απαραίτητη η διακοπή. 

Ένας λανθασμένος τρόπος προπόνησης είναι να ξεκινά η προπόνηση με ατομική και μετά να γίνεται κατευθείαν διπλό (το διαχωρίζω από ασκήσεις 5 εναντίον 5). Όταν διαβάζεις ένα βιβλίο μετά το πρώτο κεφάλαιο δεν πας κατευθείαν στο τελευταίο. Χρειάζονται ενδιάμεσες καταστάσεις και ασκήσεις πάνω στις οποίες πρέπει να εξασκούνται οι παίκτες που δημιουργούν συνήθειες και να  αναπτύσσεται η ικανότητα τους στην λήψη αποφάσεων.

Κομμάτια και σενάρια προπόνησης (κι ας είναι και 5 εναντίον 5) είναι απαραίτητα για να βοηθήσουν να η γίνει μεταφορά των δεξιοτήτων στον αγώνα. Ασκήσεις 2 εναντίον 2, 3 εναντίον 3, 4 εναντίον 4 ή ελεγχόμενες μορφές 5 εναντίον 5 λειτουργούν σαν την γέφυρα ανάμεσα στην προπόνηση δεξιοτήτων και το κανονικό παιχνίδι.

Ανάπτυξη παικτών και προπόνηση  

Η ανάπτυξη των παικτών είναι πολύ σημαντικό πράγμα σε μια ομάδα. Πρόσφατα σε μια συνέντευξη για τον Ομπράντοβιτς ο Καλαϊτζής εκθείασε την ικανότητα του πρώην προπονητή του να δημιουργεί μικρούς ‘προπονητές’ μέσα στο παρκέ. Σε τελική ανάλυση οι παίκτες κερδίζουν παιχνίδια.

Η ατομική βελτίωση των παικτών είναι πολύ σημαντικό κομμάτι για να έχουν τα απαραίτητα όπλα να υποστηρίζουν τις επιλογές τους σε επίθεση και άμυνα. Η ατομική βελτίωση δεν αφορά μόνο το τεχνικό κομμάτι των παικτών αλλά και το τακτικό. Το μπασκετικό I.Q είναι κάτι που σαφώς αναπτύσσεται. Εδώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η ατομική βελτίωση λανθασμένα συνδέεται αποκλειστικά με τις ατομικές προπονήσεις που είναι και δύσκολο να αναπαράγουν καταστάσεις αγώνα.

Είναι σημαντικό βέβαια κάθε προπόνηση ή άσκηση να βελτιώνει την ικανότητα του παίκτη στον αγώνα. Δεν αρκεί να φαίνεται καλή στην προπόνηση αλλά να εξυπηρετεί ένα πραγματικό κομμάτι του αγώνα. Το κρίσιμο ερώτημα για κάθε άσκηση είναι το γιατί. Κάθε άσκηση έχει νόημα αν αντιπροσωπεύει ένα κομμάτι της αγωνιστικής φιλοσοφίας της ομάδας και μάλιστα στο αντίστοιχο ποσοστό που εμφανίζεται μέσα στο παιχνίδι. Ακόμα και ασκήσεις που περιλαμβάνουν εξοπλισμό μπορεί να φαίνονται εντυπωσιακές αλλά και πάλι πρέπει να αξιολογείται η χρησιμότητα του.

Αν πάρουμε για παράδειγμα την προπόνηση στο σουτ. Στα  σουτ σε συνθήκες αγώνα χρειάζεται να παρθούν αποφάσεις,  συνήθως υπάρχει λιγότερος χρόνος και συνήθως λιγότερος χώρος, υπάρχει μεγαλύτερη πίεση σε κάθε σουτ, απαιτούνται διαφορετικά είδη σουτ κάθε φορά, οι πάσες λόγω άμυνας δεν είναι εύκολες ή ιδανικές και το σουτ συχνά εκτελείται μετά από πολλές κινήσεις που έχουν προηγηθεί.

Αντίθετα τα σουτ της προπόνησης δεν απαιτούν λήψη αποφάσεων, υπάρχει πολύς χρόνος για την εκτέλεση του σουτ, συνήθως δεν υπάρχει αμυντική πίεση ή άγχος, τα σουτ στις ασκήσεις είναι ίδια, οι πάσες λόγω έλλειψης άμυνας είναι καλές και πριν το σουτ προηγείται μια συγκεκριμένη κίνηση.

Τα επίπεδα ανάπτυξης των παικτών με την μπάλα

Το μπάσκετ είναι ένα περίπλοκο και απρόβλεπτο παιχνίδι. Έχουμε πέντε παίκτες σε διαρκή κίνηση με τόσες πολλές επιλογές και συνισταμένες σε κάθε κατοχή που όσο και αν προσπαθούμε ως προπονητές να βάλουμε τάξη στο χάος είναι δύσκολο. Οι παίκτες πρέπει απαραίτητα να είναι ικανοί να διαβάζουν, να αντιδρούν και να ανταποκρίνονται αυτόματα σε καταστάσεις που προκύπτουν στο παρκέ. Όσο και να προσπαθούμε να οργανώσουμε το παιχνίδι μας η απρόβλεπτη φύση του μπάσκετ είναι δεδομένη. 

Αν θέλουμε να δώσουμε ένα παράδειγμα που αφορά την πολυπλοκότητα του μπάσκετ στην επίθεση και ειδικότερα του παίκτη που έχει στην κατοχή του την μπάλα θα δούμε ότι αυτή εκδηλώνεται σε τρία επίπεδα:

1.Ο παίκτης με την μπάλα πρέπει να αντιμετωπίσει τον αμυντικό του.

2.Πρέπει στην συνέχεια να αντιδράσει στην άμυνα βοήθειας.

3.Πρέπει να διαβάσει τις περιστροφές των αμυντικών και να κάνει την σωστή επιλογή.

Φυσικά αυτά τα τρία επίπεδα δεν προκύπτουν απαραίτητα σε κάθε φάση. Αυτό εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ποιότητα της άμυνας που παίζει η αντίπαλη ομάδα. Όσο καλύτερη είναι η άμυνα τόσο περισσότερο πρέπει ο επιθετικός να είναι εκπαιδευμένος.

Για να υπάρχει n βελτίωση των παικτών θα πρέπει να υπάρχει ένα αποτελεσματικό αναπτυξιακό πρόγραμμα παικτών για να βελτιώσει τους παίκτες σε όλα τα επίπεδα. Τις περισσότερες φορές οι ασκήσεις που κάνουμε στην προπόνηση δουλεύουν μόνο το πρώτο επίπεδο, δηλαδή το να νικήσει ο επιθετικός τον αμυντικό του. Πολλές φορές μάλιστα ο περισσότερες χρόνος αφιερώνεται σε ασκήσεις χωρίς άμυνα. Παρότι είναι πολύ σημαντική η υπερνίκηση του αντιπάλου αμυντικού είναι εξαιρετικά σημαντικό, θα πρέπει να διδάξουμε στους παίκτες το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο. 

Ας δούμε ένα απλό παράδειγμα την συνεργασία του screen στην μπάλα:

1.   Ο ball handler πρέπει οδηγήσει τον αμυντικό επάνω στο screen για να αποκτήσει πλεονέκτημα για ένα πιθανό σουτ ή διείσδυση ή pull up (επίπεδο 1)

Από το ασκησιολόγιο του Total Basketball Development

2.   Ο παίκτης που κάνει το screen πρέπει να ρολάρει ή να κάνει pop για να αποκτήσει πλεονέκτημα σε σχέση με τον δικό του αμυντικό για μια εκτέλεση μετά από άμεση πάσα (επίπεδο 1)

Από το ασκησιολόγιο του Total Basketball Development

3.   Ο ball handler πρέπει να κρατήσει την μπάλα και να επιτεθεί στην βοήθεια, ή να κάνει άμεση πάσα στον παίκτη που ρολάρει ή κάνει κίνηση pop ανάλογα με την αντίδραση της βοήθειας (επίπεδο 2). Εδώ έχουμε επιλογή floater ή teardrop πάσα σαν αντιμετώπιση της βοήθειας. Η άσκηση εδώ έχει το στοιχείο που θέλουμε σε αντίθεση αν την εκτελούσαμε δίχως άμυνα. 

Από το ασκησιολόγιο του Total Basketball Development

4.   Αν και όταν η άμυνα κάνει περιστροφή να καλύψει τον παίκτη που κάνει roll/pop ο ball handler now πρέπει να διαβάσει την αμυντική περιστροφή (επίπεδο 3) και να κάνει την πιο σωστή επιλογή πάσας.

Ο ποιο συχνός τρόπος να προπονήσουμε την συνεργασία αυτή με ασκήσεις είναι με πέρασμα από το screen και απευθείας διείσδυση στο καλάθι. Μια δεύτερη επιλογή είναι μετά το screen να πάει σε εκτέλεση pull-up jumper.Μια τρίτη επιλογή είναι να αλλάξει κατεύθυνση και να κάνει διείσδυση στο καλάθι. Συνήθως λέμε στον ball handler και που και πώς να επιτεθεί.

Σε αυτού του είδους την προπόνηση ο ball handler δεν βλέπει μια κατάσταση, για να την αξιολογήσει και να αντιδράσει. Δεν υπάρχουν αμυντικές βοήθειες ή επιλογές που θα να αναγκάσουν τον παίκτη με την μπάλα να αποφασίσει. Δεν υπάρχει μεταβλητότητα ή δυνατότητα να προκύψει κάτι διαφορετικό. Επίσης σε κανέναν αγώνα δεν εκτελεί ο παίκτης την ίδια δεξιότητα δέκα φορές συνέχεια. Επομένως είναι μια πολύ καλή σκέψη οι ασκήσεις μας να έχουν διαφορετικές εκτελέσεις. Ένα παράδειγμα είναι να πούμε ότι στις 5 επιθέσεις που έχει ο επιθετικός η άμυνα έχει επιλογή να παίξει δυναμικά τον ball handler ή να περάσει από κάτω. Εδώ ''σπάμε'' ουσιαστικά την βεβαιότητα του επιθετικού στην αντίδραση του αμυντικού και βάζουμε έναν προβληματισμό. 

Βέβαια οι ασκήσεις χωρίς άμυνα ή με προδιαγεγραμμένο τρόπο εκτέλεσης που αναφέραμε προηγουμένως εξασφαλίζουν επιτυχία, εξάσκηση και έχουν τον σκοπό τους αλλά δεν έχουν την απαραίτητη μεταφορά στον αγώνα. Η εξάσκηση σε μια δεξιότατα σε απλή ή συγκεκριμένη μορφή μπορεί να φαίνεται εκ πρώτης όψεως σωστό αλλά στην πραγματικότητα δε είναι η κατάλληλη διαδικασία. 

Σε ένα καλό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την βελτίωση των παικτών χρειάζεται η τεχνική δεξιότητα να περιλαμβάνει και οπτικά ερεθίσματα στα οποία πρέπει να αντιδράσει ο παίκτης όπως ακριβώς την ώρα του αγώνα. Η απλή εξάσκηση μιας δεξιότητας όσο δύσκολη κι αν είναι και όσο και αν την κάνουμε περίπλοκη δεν είναι η απάντηση στο πρόβλημα. Πέρα από την πολυπλοκότητα στις ασκήσει μας χρειάζεται να δημιουργούμε ένα ασταθές και απρόβλεπτο περιβάλλον.   

Πρέπει σταδιακά να ξεκινήσουμε με το πρώτο επίπεδο με ασκήσεις στις οποίες ο παίκτης με την μπάλα πρέπει να εξασκηθεί σε τρόπους για να νικήσει  τον παίκτη του χωρίς άμυνα. Μετά θα προχωρήσουμε σε ασκήσεις όπου οι αμυντικοί καθοδηγούνται ελεγχόμενα. Τέλος οι ασκήσεις μας πρέπει να προχωρήσουν σε live καταστάσεις.

Το ίδιο μπορεί να εφαρμοστεί και όταν χρειαστεί να αντιμετωπίσει ο παίκτης την βοήθεια. Υπάρχουν τρεις τρόποι για να αντιμετωπίσει ο επιθετικός την άμυνα βοήθειας. Εκτελώντας σουτ πριν φθάσει η άμυνα βοήθειας, κάνοντας πάσα όταν έρχεται η βοήθεια, ή επιτιθέμενος και βγάζοντας εκτός θέσης την βοήθεια.

Το ίδιο συμβαίνει και με το τρίτο επίπεδο δηλαδή με αυτό που λέμε βοήθεια στην βοήθεια ή περιστροφές όπου απαιτείται ακόμα μεγαλύτερο επίπεδο δεξιότητας για τον παίκτη.

Δεν διδάσκουμε ασκήσεις διδάσκουμε δεξιότητες

Ο στόχος του προπονητή είναι να βελτιώσει τις ικανότητες του παίκτη σε αθλητικό ή τεχνικο-τακτικό επίπεδο για να βελτιώσει την συνολική του απόδοση στο παιχνίδι. Απαιτείται μεγαλύτερη ικανότητα για να παίξει κανείς σε υψηλό επίπεδο. Η άσκηση είναι συμπληρωματικό εργαλείο για να εστιάσουμε στην βελτίωση σε μέρη μιας δεξιότητας που θέλουμε να βελτιώσουμε. Πρώτα επιλέγουμε τι θέλουμε να κάνουμε και μετά αξιολογούμε, διορθώνουμε, επιλέγουμε ασκήσεις και προγραμματίζουμε την προπόνηση. Δε επιλέγουμε ασκήσεις στην τύχη που δεν εξυπηρετούν τον στόχο μας.

Κλείνοντας να επισημάνω κάτι τελευταίο με αφορμή την παροιμιώδη εμμονή του Ομπράντοβιτς στις θέσεις των παικτών του στην επίθεση. Η τοποθέτηση του παίκτη στην επίθεση αλλά και στην άμυνα είναι υψίστης σημασίας για να δουλέψει μια συνεργασία. Η φυσική θέση του παίκτη στο γήπεδο επηρεάζει το οπτικό του πεδίο. Όταν ο παίκτης βλέπει το γήπεδο καλύτερα μπορεί να διαβάσει και να προβλέψει πιο εύκολα   την εξέλιξη της φάσης που στην συνέχεια καθορίζει την λήψη αποφάσεων του παίκτη.

Όλα αυτά επηρεάζουν την ταχύτητα του παίκτη σε όλα τα επίπεδα. Δεν μιλάω μόνο για την ταχύτητα στο τρέξιμο αλλά σε όλες τις εκφράσεις του παιχνιδιού όπως είναι η γρήγορη έξτρα πάσα, στο κόψιμο, στην άμυνα βοήθειας και τις περιστροφές. Ένας παίκτης πρέπει να μπορεί να τοποθετείται σωστά στο γήπεδο, να παίζει σε ισορροπία, σε διαφορετικές ταχύτητες, να διαβάζει ''σκανάροντας'' καλά το γήπεδο και να αντέχει το παιχνίδι σε συνωστισμό και σε επαφή για να μπορεί να παίξει σε υψηλό επίπεδο.

Όλα αυτά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στον καθημερινό σχεδιασμό της προπόνησης και τις ασκήσεις που επιλέγουμε. Μην σας φοβίζουν τα λάθη στην προπόνηση γιατί εκεί κατοικεί η διαδικασία της μάθησης.