Προβλήματα στην αξιοποίηση των ταλαντούχων παικτών

Η ύπαρξη πολλών ταλαντούχων νεαρών παικτών στο ελληνικό μπάσκετ είναι δεδομένη. Ή αξιοποίηση των ταλαντούχων παικτών, καθώς και η αντιμετώπιση που πρέπει να έχουν αυτοί οι αθλητές από τους προπονητές τους είναι θέματα που πρέπει να εξετασθούν με πάρα πολύ μεγάλη προσοχή.

Το μπάσκετ ως άθλημα, ευνοεί τα υψηλόσωμα και αθλητικά παιδιά. Παράλληλα είναι ένα άθλημα που απαιτεί την εκμάθηση και τελειοποίηση πολλών δεξιοτήτων. Συνήθως τριών ειδών παίκτες στις αναπτυξιακές ηλικίες τείνουν να τραβούν την προσοχή και να χαρακτηρίζονται συνήθως σαν ''μελλοντικοί αστέρες''.

• Πρώτον, οι νεαροί παίκτες που αναπτύσσονται πιο γρήγορα και έχουν σαφές πλεονέκτημα απέναντι στα άλλα παιδιά της ηλικίας τους.

• Δεύτερον, παιδιά που έχουν ασχοληθεί σε μικρή ηλικία με το άθλημα και έμαθαν και τα βασικά του αθλήματος σχεδόν ταυτόχρονα με το που έμαθαν ποδήλατο. 

• Τρίτον παιδιά που δείχνουν ξεκάθαρα ότι θα υπερβούν πολύ τα δύο μέτρα και επομένως έχουν σαφέστατο πλεονέκτημα για μελλοντική εξέλιξη. 

Αυτά τα παιδιά σε πολύ νεαρή ηλικία τραβούν την προσοχή όλων μας και μπαίνουν πρόωρα στο φως της δημοσιότητας. Συνήθως αυτά τα παιδιά βαπτίζονται ως οι μελλοντικοί διάδοχοι των Διαμαντίδη, Σπανούλη, Μπορούση κτλ. Μπορεί και να είναι, αλλά χρειάζεται μεγάλη προσοχή στο πώς αντιμετωπίζουμε αυτά τα παιδιά. Η αλαζονεία που μπορεί να κυριεύσει τα παιδιά αυτά δεν είναι το μόνο κακό που μπορεί να συμβεί. Ταυτόχρονα σε αυτές τις ηλικίες πολλές φορές περνούν απαρατήρητα και συνεπώς δεν αξιοποιούνται οι λεγόμενοι late bloomers. Παιδιά που το ταλέντο και οι δυνατότητες τους γίνονται ορατά αργότερα.  

Ας εξετάσουμε λοιπόν δύο βασικά προβλήματα που θα προκύψουν στη συνέχεια:

1. Όσο και αν οι νεαροί αθλητές αναπτύσσονται, ανεβαίνοντας επίπεδα ηλικίας το άθλημα γίνεται πιο δύσκολο και πιο ανταγωνιστικό για το νεαρό αθλητή. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι:

• Παιδιά που ωριμάζουν νωρίτερα και έχουν φυσική υπεροχή στην ηλικία των 10 έως 12 ετών μπορεί να φθάσουν στο μέγιστο ύψος τους πολύ γρήγορα και τελικά να καταλήξουν μετρίου αναστήματος ως ενήλικες. Έτσι ο νεαρός "ψηλός″ του παιδικού πρωταθλήματος μπορεί να μην αναπτυχθεί και να πρέπει να παίξει σαν guard στο εφηβικό ή το ανδρικό τμήμα. Για το λόγο αυτό, από προπονητικής άποψης, σε όλους τους νεαρούς αθλητές του μπάσκετ πρέπει να παρέχεται γενική μπασκετική παιδεία.

• Επίσης πολλοί νεαροί αθλητές  αναπτύσσονται σωματικά και από πλευράς νευρομυϊκής συναρμογής  πιο γρήγορα, με αποτέλεσμα να έχουν ένα πλεονέκτημα έναντι των αθλητών της ίδιας ηλικίας, όμως αυτό χάνεται με την πάροδο του χρόνου, όταν οι υπόλοιποι ή κάποιοι απ’ αυτούς αναπόφευκτα θα φθάσουν στο ίδιο επίπεδο.

• Αθλητές με πλεονέκτημα δύναμης σε νεαρή ηλικία συχνά παραμελούν την τεχνική τους κατάρτιση και την ανάπτυξη μεγαλύτερης ποικιλίας δεξιοτήτων, επειδή ακριβώς  μόνο και μόνο με την δύναμη τους σκοράρουν πολλούς πόντους ή παίρνουν τα περισσότερα ριμπάουντ απ’ όλους τους συμπαίκτες τους.

• Τέλος ακόμα και η ανάπτυξη των βασικών του αθλήματος μετά από ένα σημείο γίνεται με πιο αργούς ρυθμούς απ’ ότι στον αρχάριο αθλητή. Αθλητές που στο ξεκίνημα τους αναπτύσσονταν ραγδαία στις βασικές επιδεξιότητες του μπάσκετ, φθάνουν σε πλατό στην απόδοση τους και φαίνεται σαν να μην έχουν περαιτέρω ανάπτυξη. Εδώ οι προπονητές πρέπει να παρέχουν στους αθλητές καινούργιες προκλήσεις μέσα από πιο  προχωρημένες τεχνικές ανάπτυξης πιο πολύπλοκων δεξιοτήτων ή μέσα από τον συναγωνισμό εναντίον παικτών μεγαλύτερης ηλικίας. 

• Τα πολύ ψηλά παιδιά αναπτύσσονται συνήθως πιο αργά από τα υπόλοιπα και παρότι είναι πολλές φορές ξεκάθαρο ότι θα εξελιχθούν σε παίκτες που θα παίξουν κοντά στο καλάθι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραμεληθεί η ολοκληρωμένη τεχνική και αθλητική τους ανάπτυξη.    

2. Οι μεγάλες προσδοκίες όλων για τον νεαρό αθλητή αποτελούν ένα τεράστιο βάρος από συναισθηματική άποψη για την ούτως ή άλλως  εύθραυστη ψυχολογία του.

• Η επιτυχία φέρνει ενθουσιασμό και ειδικά στα άτομα νεαρής ηλικίας. Είναι πάρα πολύ  όμορφο  να σε κολακεύουν, να σε αναγνωρίζουν και να σε σέβονται γι’ αυτό που είσαι. Το πρόβλημα είναι πως για τους νεαρούς αθλητές είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανταποκρίνονται πάντοτε στις προσδοκίες των άλλων. Προπονητές, συμπαίκτες, γονείς, μάνατζερς και διάφοροι άλλοι περιμένουν ο νεαρός αστέρας να έχει πάντα άριστη απόδοση και να σκοράρει 30 πόντους.

• Οτιδήποτε λιγότερο απ’ αυτό χαρακτηρίζεται  ''λίγο'' για τα δικά του στάνταρ και πιέζει αφάνταστα το νεαρό αθλητή. Αποδόσεις που για άλλα παιδιά της ηλικίας τους θα χαρακτηρίζονταν πολύ καλές, για αυτούς είναι μέτριες. Πόσο ψήλωσαν, πόσο δυνάμωσαν, πόσο αναπτύχθηκε το άλμα τους γίνονται έμμονες ιδέες των νεαρών αθλητών. 

• Συναισθηματικά αυτά τα παιδιά κατά κανόνα είναι στο επίπεδο της ηλικίας τους, όμως εξ αιτίας του πρωταθλητισμού είναι αναγκασμένα να ανταπεξέλθουν σε πιέσεις ενηλίκων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι μικρά παιδιά πολλές φορές σε μεγάλα σώματα. Τα παιδιά αυτά πρέπει να τα κάνουμε κομμάτι της ομάδας, να βοηθούν και να βοηθούνται από τους συμπαίκτες τους. Πρέπει να δίνεται έμφαση στις αξίες της ομάδας, την υπευθυνότητα απέναντι στην ομάδα και στις αρχές της ομαδικότητας.

• Να μάθουν ότι το μπάσκετ δεν είναι μόνο ''σκορ'' αλλά και  η ασίστ καθώς και άλλοι τομείς του παιχνιδιού και να αναπτύσσουν όλες τις παραμέτρους του αθλήματος. Έτσι, αν αργότερα χρειαστεί να αλλάξουν θέση απαραίτητα, να μην φανεί η αλλαγή τόσο έντονα και με την κατάλληλη δουλειά να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.          

Για να ξεπεραστούν όλα αυτά χρειάζεται ένα μακροχρόνιο αναπτυξιακό προπονητικό πρόγραμμα που να λειτουργεί σε τρεις βασικούς άξονες:

1. Δημιουργία ενιαίου προπονητικού πλάνου με συνέχεια σε θεωρητικό επίπεδο και ασκησιολόγιο ταξινομημένο ανά αντικείμενο, με προοδευτική μέθοδο και ανά ηλικιακό επίπεδο.
2. Εκπαίδευση των προπονητών στο μοντέλο ανάπτυξης μεγάλης διάρκειας του αθλητή του μπάσκετ, τις διαφορετικές φάσεις ανάπτυξης του από την παιδική ηλικία έως την ωρίμανση και τις ευκαιρίες αναπτυξιακών παραθύρων.
3. Δημιουργία προγραμμάτων που ικανοποιούν τα κίνητρα και τις ανάγκες των παιδιών σε κάθε ξεχωριστή φάση ανάπτυξης τους.